БАЛАЛАРДЫ ЖАТ АҒЫМНАН САҚТАУДЫҢ ЖОЛДАРЫ
Елдің ертеңі болар жастардың идеологиялық тұрғыда тұрақты және бекем болуы мемлекеттің қауіпсіздігінің тұрақтылығына тікелей байланысты. Бәрімізге белгілі болғандай жат ағымдардың арбауына түсіп кету қаупі жастар арасында кең таралған. Мұның салдарына көптеген мысалдарды келтіре аламыз. Мәселен әлеуметтік тұрмыстың төмен деңгейі, қоршаған ортаның әсері, діни сауатсыздық, интернет ресурстарының әр алуандығы т.б. Шетін көзқарастар өмірге енді қадам бастаған жастарды түрлі әрекеттерге бет бұрғызып, өзге дін өкілдеріне төзімсіздік тудырту арқылы қоғамды алауыздыққа әкеліп соқтыруы мүмкін. Сонымен қоса, жастар арасында экстремизм мен терроризм таралуының алдын алу аясындағы жобалар көбінде уақытша болғандықтан, жастардың ең жиі және тұрақты түрде шоғырланатын жері білім ордаларын тұрақты шаралармен қамту маңызды әрі нәтижесін беретіні айғақ.
Жастар арасында экстремизм мен терроризм таралуының алдын алудағы ең тиімді жол – ол әрине сапалы ақпараттандыру, түсіндіру. Ол үшін жастар көп шоғырланған мекемелерде белсенді ақпараттандыруды жүргізуді үнемі жетілдіру қажет. Жоғары оқу орындары мен колледждердегі жастар комитетінде рухани секторларды ашып, олармен теріс діни ағымдарға төтеп беруде бірігіп, жұмыла отырып жұмыс жасауымыз қажет. Дін саласымен айналысатын құзыретті органдар мен мекемелер аталмыш рухани сектормен тығыз байланыста болуы, жастарға дер кезінде көмек көрсетуге ықпал бола алады.
Бүгінгі радикалды ағымдардың басты мақсаты дін мен дәстүрдің сабақтастығын, сонымен қатар осының негізінде қалыптасқан дәстүрлі рухани құндылықтарды жоюды көздейді. Осыған байланысты радикалды идеология өкілдері мемлекеттің зайырлы принциптері мен қағидаларына деген қоғамның теріс көзқарасын тудыруға тырысып бағуда. Алайда, зайырлық – бұл дінді жоққа шығару емес. Зайырлы мемлекетте дін институты шектеулі жағдайларда өмір сүреді. Мемлекет кез келген діни бірлестіктің қызмет жасауы үшін теңдей жағдай жасайды, олармен әріптестік қатынастарды ұстанады.
Ендігі кезекте, жасөспірімнің жат діни идеологияны санасына сіңіріп алған жағдайда қандай шаралар қолдану қажет екендігіне және мұндай теріс ықпалдан баланы қорғау жолдарына тоқталайық. Бұл мәселеде дін саласының мамандары бірқатар маңызды кеңестер береді.
Жасөспірімнің хоббиі мен оның тобының идеологиясын шектен тыс айыптамаңыз. Оның орнына экстремистік көңіл-күйдің себебін анықтауға тырысыңыз, оған бұл ұйым не үшін қажет екенін мұқият талқылаңыз және ол қатысатын ұйым туралы көбірек білуге тырысыңыз. Есіңізде болсын, жасөспіріммен қарым-қатынас тым қатал және интрузивті болмауы керек, өйткені мұндай тактика міндетті түрде наразылыққа әкеледі – баланы экстремизм идеясынан қорғау және оған толыққанды мүше болуға одан әрі итермелейді. Мұндай жағдайларда, ең алдымен, мамандардан кеңес алу қажет. Баланың деструктивті ағымға түсуіне итермелейтін тағы бір фактор – отбасындағы жанжал. Яғни, балаға зорлық-зомбылық пен қатыгез қарым-қатынас көрсетілсе, ата-ана өз баласын сөзбен немесе іспен байқаусызда ренжітсе, оны түсінбей және ең бастысы, оны түсінуге тырыспаса, сыртқы ортаға осал тұлғаны қалыптастырады. Кейбір отбасында барлығы қалыпты әрі жайлы болуы мүмкін, бірақ бала қоғамда өзін-өзі дәлелдеуге ұмтылады, белгілі бір ортаға өзін сәйкестендіруге тырысады және «әлеуметтік жайлылық» мақсатында қандай да бір қоғамға немесе пікірлестер тобына кіруге ұмтылуы мүмкін. Жоғарыда келтірілген мысалдар адамға теріс әсер етеді, оның санасын, психикасын бұзады, қатайтады, ашуландырады, балаларды радикализациялайды, осылайша оларды баламалы отбасы іздеуге, балама әлеуметтенуге итермелейді. Көбінесе жас адамның «жаңа отбасысына» деструктивті сипаттағы діни топ айналады, онда жеткіншек қамқорлықпен, назарға толықтай қоршалған және олардың таңдауы мен эксклюзивтілігі идеясынан шабыт алады. Нәтижесінде мұндай «жаңа отбасылар» отбасылық және әлеуметтік байланыстарды, моральдық құндылықтар мен негіздерді бұзады, оған бөтен көзқарастарды, мұраттар мен құндылықтарды таңады, төзбеушілік пен фанатизмді қоздырады. Кәмелетке толмағандар мен жастарды экстремистік идеялардың әсерінен қорғауда ата-аналар басты рөл атқарады. Сондықтан ата-аналар балаларын қалай және неден қорғау керегін білуі керек. Жалған діни ағымдарға түскен баланың мінез-құлқының бірден күрт өзгеруі өте сирек кездеседі. Әдетте, бәрі біртіндеп көріне бастайды, бұл жерде теріс нәтижеге жол бермеу үшін уақытты дұрыс пайдалану өте маңызды.
Қорытындылай келе, жастарды жат діни идеологиялардан қорғау – қоғамның тұрақтылығы мен мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз етудің негізгі шарттарының бірі. Бұл бағытта отбасылық тәрбие, діни сауаттылықты арттыру, сапалы ақпараттандыру мен жүйелі алдын алу шаралары шешуші рөл атқарады. Жасөспірімнің радикалды идеяларға бейім болуына әлеуметтік, психологиялық және тәрбиелік факторлар әсер ететінін ескере отырып, ата-аналар, білім беру ұйымдары мен дін саласының мамандары тығыз ынтымақтастықта әрекет етуі қажет. Жастардың санасына ұлттық құндылықтар мен зайырлы мемлекеттің ұстанымдарын сіңіру – олардың радикалды топтардың ықпалына түспеуінің кепілі болмақ.
Оразғалиев Қуаныш
«Шапағат» деструктивтік діни
ағымдардан жапа шеккендерге көмек
орталығы» қоғамдық қорының
теолог маманы
Автор публикации
